Εκθεση

Στάσεις 1,2,3. Συμμαχικά νεκροταφεία

Στο νησί της Λήμνου εδρεύουν δύο συμμαχικά νεκροταφεία. Στο χωριό Μούδρος βρίσκεται το μεγαλύτερο νεκροταφείο των συμμαχικών δυνάμεων του νησιού και στο χωριό Πορτιανό το δεύτερο σε μέγεθος. Εδώ βρίσκονται θαμμένοι νεκροί από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο κατά συστάδες, ανάλογα με την εθνικότητά τους. Εκατοντάδες νεκροί στρατιώτες της εκστρατείας της Καλλίπολης. Συγκεκριμένα στο συμμαχικό νεκροταφείο του Μούδρου θάφτηκαν 148 Αυστραλοί και 76 Νεοζηλανδοί, το οποίο σήμερα αποτελεί παγκόσμιο μνημείο που δέχεται κάθε χρόνο εκατοντάδες επισκέπτες.
Στο δεύτερο Συμμαχικό Νεκροταφείο Πορτιανού (στα ΒΔ της εκκλησίας των Εισοδίων της Θεοτόκου στο Πορτιανό) υπάρχουν 352 τάφοι Βρετανών, Γάλλων, Καναδών, Αυστραλών, Νεοζηλανδών, Αιγυπτίων και Ινδών. Στην παραθαλάσσια περιοχή ανατολικά του Πορτιανού, ανάμεσα στο Μαντράκι και Ξηρόλιμνη, βρίσκεται και άλλο νεκροταφείο το λεγόμενο «Αράπικο». Δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι ανώνυμοι νεκροί είναι θαμμένοι (170 Αιγύπτιοι και 55 Τούρκοι στρατιώτες – αιχμάλωτοι του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου) μεταξύ του περιφραγμένου χώρου και του τοίχου που προβάλλει Νότια.

Στάση 4. Η πυραμίδα της Λήμνου

Πρόκειται για το κενοτάφιο των Κοζάκων που βρέθηκαν στη Λήμνο, όταν μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη Ρωσία. Κατέφτασαν γύρω στα 1920 με αγγλογαλλικά πλοία της Entente και περίπου 5.000 Κοζάκοι αποβιβάστηκαν στη Λήμνο και στρατοπέδευσαν στο Μούδρο και το Πορτιανό. Η πείνα και οι μολυσματικές ασθένειες αποδεκάτισαν τους Κοζάκους και οι υπόλοιποι συντοπίτες τους έχτισαν προς τιμήν τους κενοτάφιο (πυραμίδα ή αλλιώς κόλουρο, όπως τον αποκαλούν). Στο χτίσιμο της «Πυραμίδας» συμμετείχαν όλοι οι Κοζάκοι εξόριστοι στη Λήμνο ακόμα κι οι ηλικιωμένοι και τα μικρά παιδιά. Στην κορυφή της πυραμίδας τοποθέτησαν κι ένα λευκό μαρμάρινο σταυρό. Δυστυχώς με τα χρόνια η πυραμίδα υπέστη πολλές φθορές. Σήμερα έχει σχεδόν αποκατασταθεί.

Στάση 5. Λαογραφικό Μουσείο Πορτιανού

Λειτουργεί σε ένα διώροφο παραδοσιακό σπίτι στο χωριό Πορτιανού. Περιλαμβάνει εκθέματα από την καθημερινή ζωή των κατοίκων του νησιού και περισσότερα από 300 αντικείμενα λαϊκής τέχνης, όπως οικιακά σκεύη, εργόχειρα, εργαλεία καθημερινής χρήσης και παραδοσιακές φορεσιές. Ιδρύθηκε το 1995 από το Σύλλογο Πορτιανιτών Λήμνου Αθηνών – Πειραιώς και Περιχώρων (η ανανέωση της έκθεσης πραγματοποιήθηκε το 2015).

Στάση 6. Το άγαλμα της Μαρούλας

Η Μαρούλα ήταν κόρη του Ισίδωρου Κομνηνού και της Ευφροσύνης, ο οποίος προστάτευε την περιοχή του Κότσινα τον 15ο αιώνα. Στην γιορτή Κωνσταντίνου και Ελένης (21 Μαΐου του 1478) ο Σουλεϊμάν Πασάς εξαπέλυσε επίθεση στο νησί. Η άμυνα των Ελλήνων και των Βενετών άρχισε να υποχωρεί και ο πατέρας της Μαρούλας πληγώθηκε και όλοι οι αξιωματικοί σκόρπισαν. Τότε εμφανίστηκε η Μαρούλα που ήταν μόλις 18 χρονών, η οποία σήκωσε ψηλά το αιματοβαμμένο ξίφος του πατέρα της και όρμησε πρώτη στη μάχη ενθαρρύνοντας και τους υπόλοιπους. Ο Σουλεΐμάν εγκατέλειψε ταπεινωμένος! Στο λιμανάκι του Κότσινα βρίσκεται σήμερα επιβλητικό μπρούτζινο άγαλμα της θρυλικής ηρωίδας στον προαύλιο χώρο του Ιερού ναού Ζωοδόχου Πηγής, στο λόφο όπου άλλοτε δέσποζε το απόρθητο φρούριο του Κότσινου.

Στάση 7. Παναγία Κακαβιώτισσα

Άσκεπο ξωκλήσι, χτισμένο σε σπηλιά κοντά στο χωριό Εβγάτη, περίπου 4 χλμ. από τη Μύρινα, στο βουνό Κάκαβο. Κατάλοιπο ενός από τα πολλά μετόχια του νησιού, είναι γνωστό από το 1305, όταν περιήλθε στην ιδιοκτησία της Μονής Μεγίστης Λαύρας. Τότε είχαν εγκατασταθεί στο εξωκλήσι μοναχοί από τον Άγιο Ευστράτιο, που ανήκαν στη μονή, για να προστατευθούν από επιδρομές των Τούρκων. Εντυπωσιακή είναι η θέση του σε δυσπρόσιτη σπηλιά, στην κορυφή του βουνού, ανάμεσα σε επιβλητικά βράχια, θέση που πιθανότατα φιλοξένησε παλαιοχριστιανικό ναό και ερημίτες στη βυζαντινή περίοδο. Το εξωκκλήσι λειτουργείται κάθε Λαμπροτρίτη, οπότε και μεταφέρεται σ’ αυτό η εικόνα της Παναγίας Κακαβιώτισσας, την οποία διατηρεί μια οικογένεια στον Κοντιά.

Νεκροταφείο "Αράπικο"

Συμμαχικό νεκροταφείο Πορτιανού

Συμμαχικό νεκροταφείο Πορτιανού

Συμμαχικά νεκροταφεία Μούδρος

Η πυραμίδα της Λήμνου

Λαογραφικό Μουσείο Πορτιανού

Το άγαλμα της Μαρούλας

Παναγία Κακαβιώτισσα