Εκθεση

Το ΑΝΖΑC, δηλαδή το Αυστραλιανό και Νεοζηλανδέζικο Εκστρατευτικό Σώμα (Australian and New Zealand Army Corps – ANZAC) συγκροτήθηκε στα τέλη του 1914 και αποτελείτο αρχικά από δύο ταξιαρχίες: την 1η αυστραλιανή Ταξιαρχία πεζικού και την Ταξιαρχία Αυστραλών και Νεοζηλανδών. Επίσης, στο σώμα μετείχαν μονάδες μηχανικού, τραυματιοφορέων και συλλογής τραυματιών, μεταφορικά μέσα και υπαίθριο μαγειρείο.

Η Αυστραλία ως μέλος της Βρετανικής Κοινοπολιτείας συνδράμει στρατιωτικά τους συμμάχους στις επιχειρήσεις τους στη Λήμνο. Η λεγόμενη Αυστραλιανή Αυτοκρατορική Δύναμη θα φτάσει στη Λήμνο, μέσω Αιγύπτου, το Μάρτιο του 1915 (περίπου 3.200 άντρες- αργότερα θα έρθουν κι άλλοι) και θα αποχωρήσει μέσω Αλεξάνδρειας ηττημένη και αποδεκατισμένη τον Ιανουάριο του 1916. Η σημασία συμμετοχής των ANZAC έγκειται στο γεγονός ότι η τόσο απομακρυσμένη από την πατρίδα στρατιωτική τους παρουσία και η ένταξή τους σε μία συμμαχική ομάδα σφυρηλάτησε την εθνική τους συνείδηση και ενίσχυσε την έννοια της εθνικής τους ταυτότητας.

Μεταξύ των στρατιωτών της ΑΝΖΑC υπήρξαν εκατοντάδες νεκροί και τραυματίες, οι οποίοι νοσηλεύονταν στη Λήμνο, σε νοσοκομείο εκστρατείας που είχε στηθεί στο χωριό Σαρπί, καθώς και σε πλοία. Περίπου 4.000 Αυστραλοί και Νεοζηλανδοί στρατιώτες νοσηλεύθηκαν στη Λήμνο με τη συνδρομή 96 Αυστραλών νοσοκόμων. Όμως, πολλοί πέθαναν και θάφτηκαν σε δύο συμμαχικά νεκροταφεία στη Λήμνο, στο Πορτιανού και στο Μούδρο. Συνολικά στο νησί είναι θαμμένοι 148 Αυστραλοί και 76 Νεοζηλανδοί. Στο δεύτερο συμμαχικό νεκροταφείο που δώρισε το ελληνικό κράτος στο αγγλικό, στα ΒΔ του Πορτιανού είναι θαμμένοι οι περισσότεροι ANZAC. Το Πορτιανό ήταν η μικρή τους δεύτερη πατρίδα, το οποίο γνώρισε ευμάρεια με την παρουσία των συμμάχων (οι Γάλλοι το έλεγαν ‘le petit Paris’, εξαιτίας της ομορφιάς και των αρχοντικών του) και για πολλούς έγινε και η τελευταία τους πατρίδα.

Στη μνήμη των θανόντων και οι δύο χώρες καθιέρωσαν την 25η Απριλίου, ημέρα έναρξης της απόβασης το 1915, ως Ημέρα Μνήμης του ΑΝΖΑC, γνωστή ως Anzac Day. Την ημέρα αυτή γίνονται πολλές εκδηλώσεις σε όλες τις πόλεις των δύο κρατών, και θεωρείται εθνική επέτειος, δεδομένου ότι ως το 1915 οι κάτοικοι των δύο χωρών δεν είχαν λάβει μέρος σε άλλη πολεμική σύγκρουση. Μεγάλες εκδηλώσεις μνήμης γίνονται και στα συμμαχικά νεκροταφεία της Καλλίπολης στην Τουρκία.

Από το 1998 περίπου έχουν ξεκινήσει ανάλογες εκδηλώσεις και στη Λήμνο με πρωτοβουλία Λημνίων μεταναστών της Αυστραλίας. Στις εκδηλώσεις μετέχουν οι τοπικές αρχές, οι πρέσβεις Αυστραλίας, Νέας Ζηλανδίας, Αγγλίας, Ινδίας και άλλων χωρών, των οποίων στρατιώτες είναι θαμμένοι στα δύο συμμαχικά νεκροταφεία. Παρά την τραγική κατάληξη της εκστρατείας οι Αυστραλοί και οι Νεοζηλανδοί έφυγαν με αγαθές αναμνήσεις από τη Λήμνο, από τις περιποιήσεις και τη συμπεριφορά των κατοίκων. Οι μνήμες αυτές βοήθησαν μεταγενέστερα στην ομαλή ένταξη των Λημνίων μεταναστών στην Αυστραλία. Σε ανάμνηση της ζωής στη Λήμνο, η ονομασία του νησιού δόθηκε σε προάστιο στην πολιτεία Βικτόρια.

Ένα αυστραλιανό μνημείο στην είσοδο του λιμανιού του Μούδρου έχει στηθεί, ως ελάχιστος φόρος τιμής στους «Ήρωες της Λήμνου» και στους ισχυρούς πολιτισμικούς και ιστορικούς δεσμούς μεταξύ της Αυστραλίας και της Ελλάδας. Επίσης, οι δυο δρόμοι που οδηγούν προς τα συμμαχικά νεκροταφεία Μούδρου και Πορτιανού έχουν ονομαστεί «Οδός ΑΝΖΑC».

Το Αυστραλιανό και Νεοζηλανδέζικο Εκστρατευτικό Σώμα (ANZAC)

Η πολυεθνική στρατιά της ANZAC

Η μεταφορά των στρατιωτών

Το νοσοκομείο της εκστρατείας

Οι άνδρες της ANZAC σε στιγμές χαλάρωσης

Οι άνδρες του σώματος

Αθλοπαιδείες